بازگشت
ابو المجد مجدودبن آدم سنايي غزنوي
ارسالي عمران حميدی ارسالي عمران حميدی


سنايي شاعر بلند مرتبه عارف مشهور و از استادان مسلم شعر فارسي است. ولادتش در اواسط قرن پنجم هجري(اواسط قرن يازدهم ميلادي)در غزنين اتفاق افتاد. درآغاز جواني شاعري درباري و مداح مسعودبن ابراهيم غزنوي(492-508 هجري برابر با 1098-1114) و بهرام شاه بن مسعود(511-552 هجري برابر با 1117-1157 ميلادي) بود ولي بعد از سفر خراسان و اقامت چند ساله در آن ديار و ملاقات با مشايخ تصوف در او تغييري ايجاد شد و كارش به زهد و انزوا و تامل در حقايق عرفاني كشيد. بروز شخصيت سنايي از اين اوان صورت گرفت و در اين دوره است كه او به سرودن قصايد معروف خود در زهد و وعظ و عرفان، و ايجاد منظومه هاي مشهور حديقه الحقيقه و طريق التحقيق و سير العباد و كارنامه بلخ و امثال آنها توفيق يافت و نخستين بار قصايد و منظومه هاي خاصي را به بحث در مسائل حكمي و عرفاني اختصاص داد.
وفات او به سال 545 هجري(1150 ميلادي) اتفاق افتاد و مقبره اش در غزنين زيارتگاه خاص و عام است. اثر سنايي در تغيير سبك شعر فارسي و ايجاد تنوع و تجدد در آن مسلم است. در آغاز كار كه شاعر مداح بود، روش شاعران دوره اول غزنوي خاصه عنصري و فرخي را تقلييد مي كرد و در دوره دوم كه دوره تغيير حال و تكامل معنوي اوست، آثار او پر است از معارف و حقايق عرفاني و حكمي و انديشه هاي ديني و زهد و وعظ و تمثيلات تعليمي كه با بياني شيوا و استوار ادا شده است. در اين قصايد سنايي از آوردن كلمات وحتي تركيبات و عبارات عربي به وفور خودداري نكرده است، و كلام خود را به اشارات مختلف از احاديث و آيات و قصص و تمثيلات، و استدلالات عقلي و استنتاج از آنها براي اثبات مقاصد خود، و اصطلاحات وافر علمي از علوم مختلف زمان كه در همه آنها صاحب اطلاع بوده، آراسته است و به همين سبب بسياري از ابيات او دشوار و محتاج شرح و تفسير شده است.
اين روش كه سنايي در پيش گرفت، مبدا تحول بزرگي در شعر فارسي و يكي از علل انصراف شعرا از امور ساده و توضيحات عادي، و توجه آنان به مسائل مشکل تر و سرودن قصايد طولاني در زهد و وعظ و حكمت و عرفان و اخلاق شده است ليكن بايد دانست كه انسجام و استحكام كلام و دقت در به كار بردن الفاظ منتخب و تركيبات تازه و ايراد معاني دقيق در اشعار سنايي به درجه اي است كه تقليد او را حتي براي شاعران بسيار توانا مشكل ساخته است.
January 29th, 2005


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
شعر،ادب و عرفان